Misbruik van recht: wat is het?
Het komt voor dat iemand een Woo-verzoek indient om de overheid te saboteren. Hij of zij wil dan de overheid zonder goede reden aan het werk zetten. Het gaat deze verzoekers niet om de gevraagde informatie. De overheid noemt dit ‘misbruik van recht’ en kan besluiten zulke Woo-verzoeken niet in behandeling te nemen. Het moet dit binnen twee weken na ontvangst van het verzoek, dan wel direct nadat van het misbruik is gebleken laten weten aan de verzoeker. Als jij je schuldig maakt aan sabotage bezorg je Woo-verzoekers een slechte naam. En je vergroot de weerstand binnen de overheid.
Wat zeggen de wet en jurisprudentie over misbruik van recht?
De Wet open overheid hanteert een beperkte definitie van ‘misbruik’. Volgens artikel 4.6 Woo is sprake van misbruik als een Woo-verzoek ‘evident geen bestuurlijke aangelegenheid’ betreft of wanneer de verzoeker ‘kennelijk een ander doel heeft dan het verkrijgen van informatie’. Dit laatste kan het geval zijn als de verzoeker handelt uit rancune, om zand in de machine te gooien of uitsluitend om via een beroep op de rechter een dwangsom te incasseren.
Maar daar houdt de mogelijkheid voor bestuursorganen om een verzoek wegens misbruik buiten behandeling te laten niet op. Bij een Woo verzoek, en bij een bezwaar of beroep tegen een besluit op een Woo-verzoek, maakt iemand gebruik van een bestuursrechtelijke bevoegdheid. Daarop zijn ook algemene regels over misbruik van procesrecht van toepassing. Artikel 3:13 van het Burgerlijk Wetboek kent de algemene regel: ‘degene aan wie een bevoegdheid toekomt, kan haar niet inroepen, voor zover hij haar misbruikt.’
Tot slot is in de jurisprudentie van de Raad van State aangenomen dat formeel sprake kan zijn van ‘misbruik’ als de verzoeker gebruik maakt van de Woo terwijl ook een specifiekere vorm van toegang tot deze informatie in de wet is geregeld. Dit geldt bijvoorbeeld voor het opvragen van de processtukken als iemand in bezwaar gaat tegen een verkeersboete.